De titel van dit blog is ontleend aan het motto van de middeleeuwse theoloog Anselmus. Zijn argument voor Gods bestaan was geen poging om eerst God te bewijzen om dan in God te gaan geloven. Volgens Jos de Keijzer, promovendus aan Luther Seminary in Minnesota (VS), is Anselmus een voorbeeld van een mens die zichzelf zag als onderdeel van een groter geheel en verbonden met God, en pas van daaruit denkend tot argumenten voor het bestaan van God probeerde te komen.
‘Autonoom mensbeeld zit apologetiek in de weg,’ stelt De Keijzer. (Apologetiek als verdediging van het christelijk geloof, PD.) Omdat de eigen rede het uitgangspunt van de mens is geworden. Maar argumenten helpen nauwelijks om je geloof een redelijke basis te geven. Die helpen weinig bij een gesprek over de schutting of bij de koffie. Toch probeerde Descartes dit. Hij vond in de rede een nieuwe basis om een normale dialoog mogelijk te maken.
‘René Descartes walgde aan het begin van de verlichting, in de 17e eeuw, namelijk van de religieuze oorlogen van zijn tijd (hij vocht zelf in het leger). De elkaar bevechtende kerken claimden allemaal de waarheid te bezitten. Descartes ging toen op zoek naar een nieuwe basis op grond waarvan een normale dialoog mogelijk was. Hij vond die in de rede. Die alleen zou scheidsrechter over de waarheid moeten zijn.’ (JDK)
De rede werd centraal gesteld. ‘Vanuit ons eigen denken kunnen we eigenlijk niets over God weten’, parafraseert De Keijzer Immanuel Kant. En volgen Plato ben je mens door je verbondenheid met het rationele principe waarvan de kosmos doortrokken is. Echter, zo stelt Jos De Keijzer (foto: vanbenedennaarboven.nl), als de mens zich als alleen, geïsoleerd en op zichzelf geworpen opstelt, was hij voortaan alleen, zonder God in de buitenwereld.
‘Pas zodra je begint met een mensbeeld van een autonome, geïsoleerde mens die zelf basis en beginpunt is, wordt het kennen een probleem. Ons vermogen te kennen is ons niet geschonken om autonoom, los van God, te functioneren.’ (JDK)
Zo komt De Keijzer uit bij Anselmus van Canterbury die zichzelf zag als onderdeel van een groter geheel en verbonden met God, en pas van daaruit denkend tot argumenten voor het bestaan van God probeerde te komen. Ongeveer op dezelfde manier als filosoof Emanuel Rutten dat deed.
‘Het begint met geloof en verbondenheid met het grotere geheel, pas daarna komt het kennen. Vanaf het moment dat Descartes het kennen geïsoleerd vooropstelde, ging het daarom bergafwaarts met het geloof.’ (JDK)
De Keijzer stelt als oplossing om met een mensbeeld te beginnen dat weer verbonden is met het geheel (en met God.) Het postmodernisme (dat stelt dat er geen zeker fundament meer is om kennis op te baseren, PD) biedt wellicht de oplossing?
‘Je kunt het postmodernisme zien als één grote aanklacht tegen de gedachte dat het autonome denken de oplossing is. Dit biedt nieuwe mogelijkheden voor een apologetisch gesprek. Hoe precies, is moeilijk te zeggen. Het zal moeten blijken bij de schutting of aan de koffie.’ (JDK)
Zie: Autonoom mensbeeld zit apologetiek in de weg – Jos de Keijzer, theoloog, columnist en spreker. Hij heeft een master in Christian Thought behaald en is momenteel met zijn PhD bezig aan het Luther Seminary in de Verenigde Staten.
Illustr: Anselmus (Aosta, 1033 – Canterbury, 21 april 1109) was een in Italië geboren filosoof, theoloog en benedictijner monnik. (Wikimedia Commons)
Gerelateerd:
* Wat voorafging aan de Godsargumenten
* Religie is natuurlijk, en God waarschijnlijk?
GODENENMENSEN 
een aardig stuk, maar wat hang jij zelf aan?
LikeLike
Ik hang helemaal niets aan, kijk rond, lees, luister, leer. Maar mijn geloof heeft zich vooral verdiept door… Descartes. Zijn ‘Meditaties’ maakten erg veel indruk op me, lang geleden al overigens.
Uitgeverij Boom, 1989, 148 blz.
Hierbij de eerste 5 bladzijden: http://bit.ly/1iW8yCW
LikeLike
Ah ok, ja Descartes is ook voor mij een grote inspiratiebron, een ongelovige “hond” als ik haal daar heel veel uit
LikeLike
Hallo Paul.
Ik heb die eerste 5 bladzijden gelezen, het is leuk maar ik denk dat hij daarin al een paar denkfouten maakt: hij identificeert zich nogal met zijn denken. En dat zonder het denken zelf te analyseren. Dat vind ik nu net zo leuk bij Steiner in zijn filosofie der vrijheid. Maar daar zit natuurlijk een hele tijd tussen. Ik vind het wel erg positief dat Descartes begonnen is met zijn zekerheden af te breken.
Het is wel toevallig dat ik gisterenavond op internet o.a. een lezing heb gevolgd waar Descartes in voor kwam. Niet zo erg positief moet ik dan zeggen.
Het is de lezing van dr David Roef. Je kan hem op de video volgen en ook het artikel lezen, respectievelijk op “het taboe van bewustzijn” in de pagina “Presentatie’s” en “Wat is bewustzijn” op de pagina “Artikelen”.
Ik heb ook de videolezing “De geest maakt levend” van drs
Jacob Slavenburg gevolgd en “Wetenschap wijzer door innerlijk weten” van Ir Joop Smits.
Erg interessant vind ik.
En daarna nog een stukje van mijn favoriete video deel 40 van de Mahabharata. Het is toch wel genieten als je tijd hebt als je gepensioneerd bent. 🙂
Dat over Descartes is te vinden op http://www.noetischwetenschappelijkinitiatief.nl/
Pas ontdekt door me.
groet.
LikeLike
Op iedereen en alles valt natuurlijk af te dingen. Maar vaak boeiend om over door te denken. Daarom moet je je ook breed oriënteren. Alles wat je leest, kan je leggen op wat je al weet, denkt en overweegt. Dan houd je iets moois over, dat past in je wereld- en Godsbeeld. Dank voor de link!
LikeLike
“Volgens Plato ben je mens door je verbondenheid met het rationele principe waarvan de kosmos doordrongen is” Plato’s wijsheid zo te modern geformuleerd inspireert me al helemaal niet bij het denken over God en bij verantwoording van Godsgeloof. Mijn verwondering in denken ontstaat met name in de verbazingwekkende dialoog, verbondenheid, ontmoeting, liefde met de andere autonome mens. Dan pas kan ik me ook echt een Ander denken zonder behoefte aan Descartiaanse rationele bewijzen en zonder die Ander in voorstelling van verbondenheid op te laten gaan in het Al, het Iets of in een kosmisch rationeel Idee. Meestal onstaat dit intens persoonlijk menselijk denken niet bij de schutting of de koffie. Dat kan natuurlijk wel!
LikeLike
Dank je Paul, voor deze aansluitende blog.
Wat ik mis in deze rationele overwegingen, is het begrip intuïtie,( daarmee bedoel ik niet het instinct, dat is m.i. een primaire reactie) De intuïtie zegt : Er moet iets bestaan dat overkoepelt,samenvoegt, samenbindt, verdeelt , dat ik kan aanvoelen, en dat we “God” kunnen noemen. Wanneer het niet zou bestaan, vallen al onze begripsvormingen , onze denkbeelden uit elkaar. Was dit niet de angst van Nietzsche? Met je intuïtie kun je putten uit het collectieve menselijke geheugen. Wordt daarmee niet hetzelfde bedoeld als het morfogenetische veld? Zo’n intuïtieve ingeving wil je kunnen onderbouwen, met je ratio. In de vorige blog stelde ik de vraag naar een definitie over het verschil tussen het ego en ”ik”. Voor mezelf had ik bedacht , dat met ”ik” je menselijke persoonlijkheid wordt bedoeld, die niet zo belangrijk is, als we denken: Er bestaan verschillende vormen van persoonlijkheid. Het Ego zou misschien het alles omvattend totaal kunnen zijn van een mensbeeld, lichaam, geest en ziel. Ik dacht dat hiermee ook de microkosmos kon worden bedoeld. Al deze microkosmoi, de “radertjes” behoren tot de macrokosmos. Een collectief, dat we God kunnen noemen. Op die manier geloof ik wel in het bestaan van een God. Ik vond trouwens mooie definities over het Ego, de Schaduw en het Zelf, gerelateerd aan Jung, op de site van Bram Moerland, een gnosticus.
Ik hoop dat het een beetje logisch klinkt, en niet als los zand aan elkaar hangt.
LikeLike
Geachte,
Vraag: ‘Waar denkt u de intuitië vandaan komt.’
LikeLike
Paul,
Ik Denk Dus Ik Ben. Vraag: ‘Als het Ik Denk, wat denkt het Zelf dan?’
LikeLike
‘De intuïtie is een Godsgeschenk, de ratio een dienaar; ergens in de tijd zijn we de dienaar gaan aanbidden en het geschenk vergeten’. (Albert Einstein)
LikeLike
Het Zelf twijfelt, dus hij is.
LikeLike
Voor mij is de intuïtie het zicht, met, wat men het “derde” oog noemt.
Onze beide stoffelijke ogen “zien” een “stoffelijke” wereld. Descartes en vele anderen twijfelen of dat werkelijk is: misschien houden die ogen, je zintuigen, je wel voor de gek. Is de werkelijkheid kenbaar?
Wat betreft het derde oog, dat is het oog dat zicht geeft op een wereld met een hoger werkelijkheidsgehalte dan onze stoffelijke wereld. De intuïtie staat boven het denkvermogen. Het zicht van het derde oog noemt men ook wel schouwen.
Einstein “zag” hoe hij de fysieke wereld modelmatig en wiskundig in het denken vorm kon geven in overeenstemming met de stoffelijke werkelijkheid. Dat “zien”, die “intuïtie”, noemt men ook wel “knowledge at once” of “mij gaat een licht op” of “aha erlebnis”. Het is een tijdloos gebeuren van het schouwen van een oorzakelijk beeld. Vandaar de uitspraak die Paul van Einstein aanhaalt. Het denken, de dienaar, hobbelt dan moeizaam achter de intuïtie, het godsgeschenk, aan. Zonder intuïtie is het denken richtingsloos: ze verkeert in duisternis.
Die “hogere” wereld wordt ook wel de akasha-kroniek genoemd. Het is de informatieverzameling van alles wat was, is en zal zijn. Je kan het je voorstellen als een zeer grote bibliotheek met alle (hogere en lagere) kennis erin. Of een geweldige database met oneindig veel youtube filmpjes van alles wat was, is en zal zijn.
En het mooiste filmpje is die van het zuivere licht, zonder beelden. De contemplatie van het schouwen zelf: de eenheid zijn van alles verbonden in liefde.
Wat betreft “morfogenetische velden” (letterlijk: vorm vormend) heb ik begrepen dat Rupert Sheldrake daarmee een soort medium -tussenstof- bedoelt van energetische samenstelling met bepaald trillingsgetal en vorm. Deze morfogenetische velden horen dus meer bij onze tijd-ruimtelijke stoffelijke wereld. Zoals de DNA (als informatiebron) de eiwitverbindingen codeert, zo geven de morfogenetische velden (als informatiebron) de vormen aan van de zichzelf organiserende wezens. Wezens en ook groepen wezens, zoals een school vissen of een zwerm vogels. Een dynamisch veld dus, dat ook ervaring opneemt en doorgeeft: bijvoorbeeld bij het leren van iets bij een bepaald soort wezen. Deze velden werken ook op (grote) afstand zoals bij radio en TV. Als een aap iets leert aan de ene kant van de wereld, kan een zelfde soort aap hetzelfde gemakkelijker leren al is hij aan de andere kant van de wereld: het morfogenetische veld draagt die “lering” over: een soort evolutie.
LikeLike
Sorry Jan, hoe jij je op kunt peppen in multicultureel geleuter en daar ook nog eens ons moderne, je noemt het dan wel “soort”, evolutiedenken bij kunt betrekken Dat ‘sorry’ meen ik heel oprecht, maar soms kun je als mens, en zo oud dat je niks meer te verliezen hebt, alleen maar gewoon eerlijk zijn!
LikeLike
Beste Joost.
Ik schrijf “soort” evolutie omdat over het algemeen onder evolutie een soort (volgens mij inconsequente leer) neo Darwinistische visie wordt verstaan vol met tegenstrijdigheden. het is helaas het huidige paradigma binnen het filosofisch materialistische denken.
Ik bedoel met mijn soort “evolutie” de letterlijke betekenis van het woord evolutie; “uitrollen” of “ontrollen”. https://nl.wikipedia.org/wiki/Evolutie , het tegenovergestelde van “involutie”: “inrollen”. De oorspronkelijke gedachte van Lamarck die overgenomen is door Darwin en daarna is ontdaan van de geestelijke notie, die er oorspronkelijk aan verbonden was. Een geestelijk wezen dat zich als het ware “ontrolt”, vanuit de kern van geestelijk zijn in het stoffelijke gebied van ruimte en tijd.
Deze leringen sluiten aan bij het idee, dat een wezen eerst aanwezig is in de spirituele gebieden van het zijn, om daarna zichzelf, zijn eigenheid, zijn karakteristiek in de stoffelijke zijde van de natuur tot “aanzijn” te brengen.
Dat kan dan binnen deze zuivere evolutietheorie door lering binnen de natuur tot grotere wijsheid en kennis komen en op deze manier steeds beter zijn eigen karakteristiek “ontrollen”.
In tegenstelling met het huidige paradigma in het neo darwinistische denken, wat eigenlijk geen evolutietheorie genoemd mag worden maar een idee dat verschillende soorten geleidelijk uit elkaar ontstaan. Hetgeen niet juist is, omdat gebleken is dat dan er een plotselinge verandering in het DNA zou moeten ontstaan: een mutatie. Je zou het beter een soort revolutie-theorie kunnen noemen: snelle verandering van soort. Waarbij er dan een volstrekt ander geestelijk wezen vanuit de geestelijke gebieden wordt aangetrokken om zich in de stof te “evolueren”in de ware betekenis van het woord.
Ik neem je volstrekt niet kwalijk dat je me iets kwalijk neemt. Ieder heeft zijn eigen idee. Dat je dat “geleuter” noemt is je eigen verantwoording. Ik vind dat ik het voldoende met argumenten kan onderbouwen en vind jouw kwalificatie niet terecht.
Overigens hecht ik er aan, dat ideeën die in meerdere culturen overeenkomsten hebben, juist aan kracht winnen. De evolutietheorie zoals ik die naar voren brengt past bij de bevindingen bij de tegenwoordige wetenschapper Sheldrake maar ook bij de ideeën in het vroege christendom bij de Gnostici en in het oude Egypte en ook in India. Let eens op de emanatietheorie in relatie tot de evolutie.
Overigens vind ik ook dat je altijd eerlijk dient te zijn en niet alleen als je oud bent en niets meer te verliezen hebt.
Vriendelijke groet van Jan, die ruim 67 jaar is: dus niet zo erg oud !
LikeLike
Jan, mijn ervaring met andere culturen is veel meer nog dan bij ervaring met mensen in eigen cultuur dat je aan elkaar moet wennen. Het begint met verwondering over het anders zijn van een cultuur en vervolgens in alle respect te leren begrijpen waarom en hoe die anders is en wrschl ook anders mag blijven. Vlug alles in een multicultureel frame denken is wat anders dan met de nodige ruimte voor elkaar langzaam maar zeker overeenkomsten en verschillen in menszijn en mensbeleving ontdekken. Ook de mensheid heeft tijd en geduld nodig om aan zijn verschillende culturen te wennen en af te leren dat dat reden zou zijn om met elkaar slaags te raken. .
LikeLike
Jan,
‘De oorspronkelijke gedachte van Lamarck die overgenomen is door Darwin’ ,zo doe je behoorlijk wat beweringen Jan, hoe weet je dat Darwin dat overnam laat staan zo bedoelde. Darwin ging uit van wellicht geen enkel principe van waaruit zich alles ontrolde, vandaar toeval. Darwin stierf van agnost in atheïst. Toeval kent dus (toch) geen ‘uitrollen’ maar alleen spontane mutaties (?) Niet dat ik dit zondermeer deel.
LikeLike
Heel boud beweer ik, dat ik niet geloof om te begrijpen, maar om begrepen te worden.
LikeLike
? Door wie, Joost?
LikeLike
Door die Ander, die ik me op grond van al die ervaring met anderen voorstellend menselijk kan denken. Wil je bewijzen hebben? Sorry, ik heb ze niet. Vervelend hé, voor ons soort verlichte koppies!
LikeLike
@Theo Je hebt nooit gehoord hoe de gelovige Darwin heeft geworsteld met geloof en zijn wetenschap?
LikeLike
@ Joost,
ik was er niet bij, maar ik geloof dat Darwin inderdaad een hoop menselijker moet worden beschouwd als -sommigen- doen. Van wat ik begreep was zijn vrouw zeer gelovig, en kwam het niet door zijn evolutietheorie maar meer door het sterven van zijn jonge dochter, dat hij zijn geloof verloor.
LikeLike
Beste Theo.
Ik baseer me op de mening van de Purucker. Ik heb begrepen dat in die tijd het filosofisch materialisme niet zo dominant was als nu. Men heeft nu de neiging om met terugwerkende kracht de huidige atheïstische/materialistische opvattingen toe te dichten aan de “wetenschappers” en die als ongelovigen of agnosten te zien. Dit is onjuist, heb ik begrepen.
Zelfs Newton (lees het boek “De geheime Newton”) blijkt eerder een alchemist te zijn. Zijn wetten van actie en reactie bedoelde hij universeel, zowel mechanisch als spiritueel. Op school leert men in de wiskunde de formules bijvoorbeeld van de wiskundige Leibnitz. Het zou eerlijker zijn dat erbij gezegd zou worden dat hij een hele spirituele monadologie het licht heeft doen zien. Van Einstein is bekend dat hij de geheime leer van Blavatsky bestudeerde.
Dat de universele wetten (zo boven zo beneden volgens de hermetist) van oorzaak en gevolg niet algemeen meer geaccepteerd worden is duidelijk. Maar je dient dat niet als bewijs te gebruiken. Het is juist waarom ik de huidige “evolutietheorie” , neodarwinistisch noem. Wat jij als toeval bij een mutatie ziet, is voor de spiritualist het bewijs dat er een geestelijke oorzaak is. In dit verband is het leuk om de gedachtegang in het boek “De ontdekking van de hemel”, te zien. Daarin wordt beredeneerd, dat hoe onwaarschijnlijker een fenomeen is, des te gemakkelijker de geestelijke oorzaak is.
Verder redenerend laadt de mens dus een grote verantwoordelijkheid op zich, als hij zelf gaat spelen met DNA.
De Purucker over evolutie en dat Darwin de gedachte overnam van Lamarck. http://www.theosofie.net/onlineliteratuur/ow/e.html#8:
LikeLike
🙂 Nee hoor, Joost, ik geloof je, zonder meer. 😉
LikeLike
“Vlug alles in een multicultureel frame denken…” Hum, ik ben er wel al 40 jaar mee bezig: vlug??? Wat is vlug?
Ik zoek al decennia de overeenkomsten, niet de verschillen. Daarmee respecteer ik ieder verschil. En ik kijk naar de filosofische essentie, niet naar de culturele verscheidenheid.
Uitgaande van de goddelijke eenheid van alles wat is, de natuur=god, ontdek je dat deze werkelijkheid overal in elke cultuur te vinden is. In de sprookjes, de mythen, de volkswijsheid en de kunst. Daarvoor hoef ik geen reizen te maken (ik ga nooit op vakantie). De verschillende heilige boeken te lezen en de video’s op youtube voldoen. En als ik dan van een Hindu meisje van 15 jaar lees in een blog, hoe ze twijfelt over de toepassing van de regels van haar religie, hoe ze vol eerbied spreek over Ganesh, dan raak ik ontroerd. Dan is er geen zij en wij, dan had ze mijn dochter kunnen zijn, jaren geleden.
Ik vind het vreemd dat je het over “ONS moderne evolutie denken erbij betrekken” hebt. Alsof dat een zonde is. En alsof dat superieur zou zijn. Ik heb voldoende de wortels van het evolutionair denken uit de oudheid aangetoond, dacht ik.
Wanneer men over “ons” en “mijn” spreekt, onderscheid je juist de verschillen. En in één der heilige boeken wordt deze houding gezien als basis van oorlog.
LikeLike
-‘De mens hunkert van nature naar weten of kennis’ (Aristoteles) .
-De mens wil steeds weten of kennen ; hij wil ergens een ‘bescheid’ of een conclusie ; en een eind maken aan zijn onzekerheden en vragen .
-En juist daarom moet hij tenslotte ‘geloven’ ; ook als het om pure wetenschappelijke inzichten gaat ; inzichten, die meestal niet veel verder reiken dan die ‘schaduwen uit de grot van Plato’ ….
LikeLike